Clair de Lune

Trước hết, tôi muốn nói rằng Arrival là một bộ phim phân cực. Rất nhiều người chê bộ phim này vô lý và nhàm chán. Nhưng tôi thuộc nhóm người còn lại. Nên nếu bạn không thích Arrival thì nên dừng đọc tại đây để tránh mất thời gian.

Một chiếc kịch bản bị khước từ trong nhiều năm liền…

…cho đến khi gặp được nhà sản xuất-đạo diễn-diễn viên Shawn Levy.

Eric Heisserer biết đến “Story of Your Life” của Ted Chiang qua một truyện ngắn khác của nhà văn – “Understand”. Sau khi đọc xong “Story of Your Life”, Heisserer đã rất xúc động và chuyển thể truyện ngắn này thành kịch bản phim. Nhưng cũng như hàng trăm, hàng nghìn spec script được chào mời ở Hollywood, kịch bản của Heisserer đã bị khước từ trong nhiều năm liền.

Sự ra đời của Arrival hoàn toàn phù hợp với câu nói “đúng người, đúng thời điểm”. Bởi khi Heisserer gần như bỏ cuộc, Shawn Levy và hai nhà sản xuất tại 21 Laps Entertainment muốn tìm kiếm tài năng ở những nơi không ai tìm kiếm. Và họ đã tìm được Heisserer. Khi đọc kịch bản Arrival, các nhà sản xuất đã ngay lập tức nhìn thấy được tiềm năng để trở thành bom tấn.

Ở thời điểm đó, đạo diễn Denis Villeneuve vẫn đang ấp ủ thực hiện một dự án scifi nhưng chưa có kịch bản nào khiến ông thật sự ưng ý. Shawn Levy đã giới thiệu kịch bản của Heisserer với Villeneuve. Dĩ nhiên người bạn đồng hương của Levy cũng nhìn thấy được tiềm năng đó, và họ tìm đến Ted Chiang để biến những thứ không thể trở thành hiện thực trên màn ảnh.

Vì sao lại là “Arrival”?

Từ điển Cambridge định nghĩa “arrival” như sau:

arrival /əˈraɪ.vəl/ (n)

• a person or thing that comes to a place
• a baby that has recently been born
• the introduction of something new

Đó là lý do bộ phim scifi đầu tiên của đạo diễn Denis Villeneuve được đặt tên là “Arrival”, không phải “Story of Your Life” như nguyên tác, càng không phải là “Invasion” theo motif của các phim về người ngoài hành tinh khác, vì không có sự xâm lược nào ở đây cả. Bộ phim hội tụ đầy đủ các yếu tố diễn giải ý nghĩa của từ “arrival” bên trên: sinh vật Heptapod đến Trái Đất, nhà ngôn ngữ học Louise Banks và nhà vật lý học Ian Donnelly bước vào vỏ kén để giao tiếp với Heptapod – cũng là hành trình khám phá ngôn ngữ mới của Louise, Heptapod cung cấp cho con người “vũ khí” – thực chất lại là một món quà, một chìa khoá để khai mở tương lai, và cuối cùng là đứa con gái Hannah của Louise ra đời.

Tác phẩm scifi với nội dung mang tầm vĩ mô

Giả thiết Sapir-Whorf – lý luận cho rằng ngôn ngữ có thể ảnh hưởng đến thế giới quan của con người; khái niệm Wormhole; nghịch lý ông nội (grandfather paradox); nghịch lý bootrap; kỹ thuật flash forward; khái niệm ideogram (ký tự biểu tượng); khái niệm non-linear orthography (chính tả phi tuyến tính); cách giải thích từ “gavisti” trong tiếng Phạn là tất cả những yếu tố trong Arrival cấu thành nên một tác phẩm điện ảnh giàu tính trí tuệ. Đó là chưa kể đến những thông điệp giàu tính triết học mà bộ phim hàm chứa. 

Arrival là một bộ phim phân cực là điều dễ hiểu. Rất nhiều khán giả cho rằng phim nhàm chán và vô lý. Một phần là bởi sự phức tạp của những giả thiết và khái niệm mà bộ phim đưa ra, phần khác là bởi cú lừa ngoạn mục bằng kỹ thuật flash forward, khi thực chất những gì mà chúng ta thấy được ở đầu phim không phải là cảnh hồi tưởng, mà là ở tương lai. Thế nhưng, cũng nhờ kỹ thuật này mà cảm xúc ở 10 phút cuối của phim được đẩy lên mức cao nhất, xây dựng thành công hình tượng một người phụ nữ đầy bản lĩnh khi chấp nhận bánh xe luân hồi của cuộc đời, chấp nhận đương đầu với chia ly và cái chết ngay cả khi đã biết được tương lai và có thể chọn lựa.

Ngoài ra, Amy Adams chính là nhân tố quan trọng làm nên thành công cho bộ phim này. Ban đầu, nhà sản xuất muốn nhân vật chính là nam. Nhưng thật may mắn, cuối cùng thì vai diễn này cũng về tay Amy Adams – nữ diễn viên có thể biến những khoảnh khắc trong phim trở nên thật phi thường chỉ với một bộ trang phục đơn giản và đôi mắt to tròn đầy cảm xúc.

Thật khó để diễn giải hết cảm xúc và ý nghĩ về Arrival trong một bài viết. Chỉ biết rằng đã rất lâu rồi tôi mới cảm thấy xúc động mãnh liệt đối với điện ảnh đến thế. Và câu hỏi quen thuộc mà loài người hay trăn trở tiếp tục hiện lên: Nếu nhìn thấy được toàn bộ cuộc đời mình, liệu bạn có thay đổi gì không?

Hiếm khi tôi dám cho điểm một bộ phim 10/10. Nhưng Arrival hoàn toàn xứng đáng với từng con số.